sarita

Diary

Ni mx pink_27

Disyembre 13, maudin nga aldaw ti panagklase dagiti agad-adal ti Mariano Marcos State University, ita met ti aldaw a kasangay iti kaanakan ni Ema, agad-adal ti nasao a pagadalan.

Adda panagdu-dua ni Ema no ana iti Surutenna: agawid diay balayda tapnon atendaran iti kasangay ti kaanakanna wenno umatendar ti nadtutulaganda a piknik iti mapasungadan a Christmas breakda kadagiti kaeskwelaanna a mangal-ala ti kinamestra. Gapu ta adayo ti balayda diay pagadalanna, napagtupanunutan ngarud ni Ema iti agawid ta awan met kuartanan a busbusen para ti papanda a pagpiknikan, nagpakada ngarud ni Ema kadagiti kaeskwelaanna a saan makaatendar ti nasao a piknikda,

“Sis diak umayen ti piknik,” kinunana

“Apay sis?” kinuna ti maysa,

“Ngamin awan met nayon ti kuartak.mabainnak met sumurot kanyayo nga awan pulos iggemko a kuarta!” sungbat ni Ema a naliday.

“Uray ta pagpletem laeng, uray dikan makipingay ti bayadan tayo para kanen.” Kinunada manen

“Kayatko met ti umay ngem mabainanakon kanayondak laeng nga ilib-libren, maminsannakto nga umayen ken maysa pay kasangay ti kaanakak, sapay koma ta maawatandak sis,” pakadana manen.

“Sige sis no isu ti kunam, mannakaawat kam met,” panag annugotda.

“Agyamannak ngarud sis!” panagyamanna.

Saan ngaminen a agsublin ni Ema ti siudad a pagad-adalanna ta kas nakuna itay adayo ti balayda. Agtaltalinaed ti maysa a dormitory ni Ema. Nagpakada ngaruden ni Ema nga agawiden ta adayo pay ti pagawidanna. Kalpasan ti maysa a oras nakadanonen ni Ema ti balayda ket madaman ti panagpapangan dagiti napan nakipaala diay balayda, napalaos ngarud ti ragsak ti kaanakanna ta simmangpet ti ikitna. Idi nalpasen ti panagpapangan, nagiyurnosda metten ket kabayatan ti panagiyurnosda, adda napan nangawis ken Ema,

“Kasin intayo agbuya diay ili,” ayab ti kasinsinna a ni Verna.

“Awan pagpletek kasin, maminsanton,” sungbat met ni Ema.

“Adda met tay traysikelda Mario,” kinuna met ti kasinsinna.

Ni Mario ket nobyo ni Verna.

“Sige, ipakadanak ngarud ken Inang.”

“Anti ingkamiman agbuya kada manang Ema,” pakada ni Verna ti ikitna.

“Saan kayo unay agparparabii a,” panag-annugot ti ina ni Ema.

Nagturong ngarud da ti nasao a papananda ket kabayatan ti panagtartaray ti traysikel inbaga ni Verna ti nobyona a mapanda dagasen ti barkadana a ni Rose.

“Honey, intayo man dagasen biit ni Rose,” Kinunana

“Sige honey,” panagwen met ti nobyona.

Idi makadanondan ti balayda Rose, rimwar met a dagos ti balasang ket nagluganen iti traysikel. Ket kabayatan ti panagtartaray ti luganda nakipag-amammo met ni Ema ken Rose aggingga a nagginnasideg met ti riknada ket inbilang met ni Rose a barkadan ni Ema. Idi makadanondan ti ilida nangrugi metten ti nasao a pabuya. Nagbuya ngarud dagitoy ket gapu ta ado ti tao kinita ngarud ni Ema ti aglawlaw ket dita na a nakita dagiti barkadana idi sekundarya paylaeng suna.

“Kasin innak man makikadwa kadagiti barkadak, dagidiayda neh,” pakadana ti kasinsinna.

“Sige kasin, agtext kanto lattan,” sungbat met ti kasinsinna.

Inasetgan ngarud ni Ema dagiti barkadana ket nakikadwa daytoy. Ket naragsakda ngarud nga agbabarkda ta nagkikitada manen, nagtutulagda ngarud a mapan mangaldaw no bayentesiete diay yanda Maribel, nasinged a barkada ni Ema ta ngamin agkasangay daytoy. Idi malpasen ti pabuya nagpipinnakadadan.

“Innakon pren,” pakada ti maysa kanyada.

“Sige agan-annadka ta pagawidam,” naggegeddan a sungbatda.

Insruno metten ni Ema ti nagpakada. Ket idi nagsisinnadan nagtext ni Ema ken kasinna ket dagosna met a nabirokan dagitoy sada nagawid a dagos.

Disyembre 14, aldaw ti kasangay ni Grace a kabsat ni Ema. Kablaaw ngarud ti inpaay ni Ema ti kabsatna, babaen ti panangtextna ta ngamin adayo met ti nakaiyasawaanna.

“Manang, naragsak a panagkasangaymo, maminsankamto umay kada Inangen. Awan ngamin nairana a kuarta ni Inang,” textna.

“Agyamannak ading, wen okey lang a dikay makaumay maawatan kayo,” sungbat met ti manangna.

Nagdal-dalos ngarud ni Ema ti balayda a nagmalmalem.

Disyembre 15, daytoy met ti aldaw nga iyaapan ni Ema diay karyan tapno mapan aglaba ket inayabanna ngarud dagiti nasisinged a barkadana a da Mia ken sheng tapnon mapanda aglaba. Ken mangaldawda met diayen, immanugot met dagitoy. Nagturongda ngaruden ti nasao a papananda. Idi makadanundan naginanada bassit sada rinugyan ti naglaba. Kabayatan ti panaglablabada nag-iistoryada agingga a dida napupuotan a nalpasda gayamen ti aglaba. Nagibugsawda ngaruden sada napan nagisaplak ti linabaanda. Kalpasan mano a minutos a panaginanada, rinugyanda metten ti nagluto.

“Siak ti agluto ti sidaen a,” kinuna ni Ema.

“alawenla,” panagwen met dagiti dua.

Kabatayan ti panaglutlutoda adda sumungad a babbaro.

“Sino dagita sumungad,” saludsod ni Mia.

“Ah da Jhon ken Karl sa,” sungbat met ni Ema.

Nag-innisem ngarud dagiti dua ta dagiti nobyoda ti sumungsungad.

“Ui adda kilkiligenda,” kantyaw ni Ema.

Immasideg ngarud da Jhon ken Karl kadagiti babbai.

“Agpipiknik kaysa, mabalin makipangan,” katawa a saludsod ni Jhon a nobyo ni sheng.

“Ket wen ah, ado met ti malutluto,” sungbat met ni Ema.

Nag-iistoryada ngarud kabayatan ti panaglutoda, apagdarikmat naguni ni Ema.

“makapaapal kayo,” kinunana.

“Makigayyemka ngaminen a, adoda la ngarud ti agur-uray kenka,” sungbat met ni Sheng.

“Saan pay nga oras dayta, agbasanak pay,” insungbat met ni Ema.

Saanda a sinungbatan ni Ema ket intuloyda ti nag-iistorya agingga a makaluto, sada nagpapanganen ket idi malpas ti pannanganda napanda met nagdigosen sada nagakas ti linabaanda kalpasanna nagawiddan. Permi man ti kaado ti nilabaanda saanda met narikna ti bannog ta kaadwan met ti istorya.

Disyembre 16, daytoy nga aldaw ti panag-inana ni Ema ta awan naituding a papananna wenno ado nga ubraenna sadiay balayda.

“It’s my rest day,” kinuna lattan ni Ema ti nakemna.

Disyembre 17, disperas ti panagkallaysa ti kasinsinna a naiyasawa ti sabali a barangay, duapolo a minuto sakbay makadanon sadiay. Gapu ta nakairwamandan ti agpasala ti disperas ti panagkallaysa. Ni ngarud Ema ti naibaon nga agkumbidar ti babbalasang ta isu di nasinged a kasinsin ti agkallaysa. Alas sais idi mapan agkumbidar ni Ema, nakkumbidarna ngarud dagiti nasisinged a barkadana ada Mia ken Sheng kasta met ti kasinsinna a da Verna ken Jesa. Adda met siam ngarud ti nakumbidar ni Ema agraman dagiti barkadana a dadduman. Apagdarikmat pinagunyan ni Verna ti kasinsinna.

“Kasin ni Rose, kayatna ti umay nagtext itay, ingka kumbidaren,” kinunana.

“Sige kasin, ibagam nga ingkami alaen,” sungbat met ni Ema.

Intext ngarud ni Verna ti barkadana ket nangayab met ni Ema ti traysikel. Nagturong met da Ema sadiay balayda Rose. Ket kabayatan ti panagtartaray ti naglugananna adda nakitana a nangisit a pusa ngem saanna bininsir daytoy. Nagtuloyda latta ngarud ti papananda. Idi dandanidan makadanon diay balayda Rose, simmabet kanyada ti nakagumpo a batbato. Permi ngamin ti pataray ti agmanmaneho ket gapu dayta naidungpar ngarud daytoy kadagiti agkakadakkel a bato. Nasugsugatda ngarud, ngem ti kaasi ti Dios awan natay kanyada. Kabayatan ngarud ti itatakder ni Ema ti nakatnaganna, naguni ti selponna, inbag laeng ta dina naibbatan daytoy. Sinungbatan ngarudd ni Ema a dagos ket napaarayat. Inbag laketdin ta karruba ti kasinsinna nga agpasken ti timmawag kanyana. Inbagana ngarud ti napasamak. Sigudda met a kinondada Ema ken ti nagmaneho ti traysikel.

Kinuna ti nakem ni Ema, “Dayta traysikel masukatan ngem ta biag saan a pulosen.”

Naarayatda ngarud isudan ngem saandan nagturong diay yanda Rose. Adun ti damagda no apay kasano a napasamak didiay, inlimedda lattan a napataray ti nagmaneho ket impambarda a nakapsot ti silaw ti trayskel. Nalagip ngarud ni Ema didiay nakita na a pusa ket naamirisna a pudno ti pammatia malas ti Makita ti nangisit a pusa. Saan ngarud a malipatan ni Ema ti napasamak ta daytoy ti umuna a pannakadisgrasya.

Disyembre 18, adda man nakaituding a papanan ni Ema, ti atendaran ti panagpapiknik ni karl a nobyo ti barkadana a ni Mia. Uray kasano ti kasakit dagiti sugat ni Ema immatendar latta daytoy. Nagpakada ngarud ni Ema ti inana ket pinalubsanna met daytoy ta adda talekna ken Ema.

Nagturongda ngaruden ti papananda pagpipiknikan ket idi makadanondan nirugyan ni Ema ti agluton ta umaldawen. Kabayatanen ti panaglutlutonan addada met simmaruno kanyada ket idi makita dagitoy ni Ema naragsakan ta ti kursunadana a kasinsin ni Mia. Isu dayta ni Vic. Immasideg ngarud ni Mia ken Ema,

“Naragsaka metlang ta adda ni kasin,” arasaas ni Mia.

Ammo ngamin ni Mia a kursunadana ti kasinsinna. Nagisem lattan ni Ema ti inbaga ti barkadana. Ginagetan ngarud ni Ema ti nagluto ken agpappapansin metten. Nagkakadwada ngarud ti nagmalmalem ket naragsakda amin a nagawid ta adda met naiyaw-awidda a sidaen, isu metten ti panang-ayayyoda ti nagannakda.

Disyembre 19, panagpakada ni Ema kadagiti barkadana kasta met ken inana a mapan kan agubra iddiay ilida ta tinawaganda isuna dagiti amona. Ni Ema ket agbasbasa nga agub-ubra ket gapu ta bakasyonda kasapulan man ni Ema ti agurnungen para ti alawansna a sumrekto manen.

Nagturong ngarud ni Ema ti nasao a pagubraanna ngen saan a nagbayag daytoy ta simmangbay ti sakitna gapu ngata ti kaado nga ubraenna. Nagpakada ngarud daytoy kadagiti amo tapnun mapan agpalaing ket pinalubusanda met daytoy.

Disyembre 22, aldaw a panagawid ni Ema iddiay pagtaenganda ket kinunana ti inana,

“adda akon inang,” kinunana a naliday.

Sigud a nagturong daytoy ti siledna sana inyedda. Nadlaw daytoy ti inana ket sinaludsodna

“ania ti kwaem,” saludsodna.

“aggorigorak inang, iturogko man paylaeng,” sungbat met ni Ema.

Saanen a nagdamag ti inana. Kalpasan ti dua nga oras nakariing ni Ema ket nagbirok daytoy ti agas.

“inang agas man ti para gorigor,” pukkawna.

“aguka ta innak gumatang,” kinuna ti inana.

Kalpasan a nakagatang ti inana natumar metten ni Ema sana intuloy ti naturog. Nagmalmalem ngarud a nagyan ti siledna ni Ema.

Disyembre 23, sinarungkaranda Mia ken Sheng ni Ema.

“Kumusta kan sis?” saludsodda.

“Daytoy madama nga aggorigor sis,” sungbatna.

“Apag-usto umayda Apo padi mangmisa ditoy ayan tayo. Intayunto sis,” awisda.

“sige sis,” panagwenna.

8:00 ti bigat dimteng ti padi a mangmisa kasta met dagiti kakadwana a politiko. Nagturong ngarud dagiti agbabarkada ti nasao a misa ket kalpas daytoy a misa simmaruno a nagsao dagiti ket anwaragawagda nga agibunongda ti agas. Saan ngarud a nagdu-dua dagiti barkada ni Ema a napan dimwat ti agas sada inted ken Ema ket nagtumar met a dagus ni Ema.

Disyembre 24, nasayaat basiten ti rikriknaenna a sakit ni Ema ket gapu dayta tinulunganna ngaruden ti inana nga agaramid ti tinupig kasta met ti tinubong.

Disyembre 25, aldaw ti paskua, naliday man ni Ema kadaytoy nga aldawen ta ngamin malagipna dagiti kakabsatna aglalo ti kasinginna ta daytoy ti umuna a dida panagkadwa ita a paskua ta nagasawa met daytoyen maysa pay saandan a kadwa ti amana ta pimmusay met ti napalabes a pebrero ngen nu uray kasta nagkikinnablaaw dagiti agkakabsat babaen ti selpon.

Disyembre 26, limmaingen ti gorigor ni Ema ket kabaelannan ti agubra. Napan ngarud daytoy iddiay karyan tapnun mapanna labaan dagiti murengda. Kinadwana manen dagiti barkadana.

Disyembre 27, mapanda mangaldaw yanda Maribel. Napan ngarud dinagas ni Ema da Angie ken Kristela, barkadana pay dagitoy idi sekundaryeda. Idi makadanon ni Ema ti Pagtaengan dagiti dua nakarubwat met dagitoyen ket nagturongda ngarud yanda Maribel ket nalaos ngarud ti ragsak ti tunggal maysa ta nagkikitada manen, tallo tawen ngaminen ti napalabes ket itada man laengen nagkikita. Nag-iisturya dagitoy sada nangaldaw ket kalpasanna inttuloyda manen tin a-iisturya.

“Tun anu tayo man agkikitan kalpasan daytoy a pangkakadwa tayo,” kinuna ni Maribel.

“Tun agbakasyunak manen a,” kinuna met ni Kristela.

Agbasbasa ngamin daytoy ti siudad ti Manila.

“Mayunto lattan ta siakto metten ti agpaala. Playt minto ngaminen no hunion, alaen nakam ni papangen,” kinuna met ni Zeny.

Nasinged pay a barkada ni Ema daytoy.

“napya kapay, ingkan panawan nakamin,” sungbat ni Ema.

“agkikitayto met pay pren,” kinuna.

“sige ngarud, irana yunto ngarud ti sabado wenno domingo, ngamin adda samer a klasek,” kuna met ni Ema.

“sige agtetenneks tayto lattan,” kinuna man ni Maribel.

Intuloy ngarud nagitoy ti nag-iisturya ket idi mumalemen nagpipinnakada da metten nga agawid.

“Ingkamin pren,” pakadada.

“Wen, tay nagtutulagan tayo a pinagkikita a,” kinuna ni Maribel.

“Wen pren,” pukkawda.

Nagsisina ngaruden dagiti agbabarkada.

Disyembre 28, daytoy ti aldaw ti a panagkasangay ti ay-aywanan ni Ema iddiay pagubraanna ket napan daytoy ta tinawagan dagiti amona a mapan tumulong daytoy. Intugotna ngarud met ti kaanakanna ta kasadar ti aywanna ti kaanakanna. Nabannog ngarud a permi ni Ema ta adu ti inubrana ket kamalemanna nagawid met laeng dagitoy ti balayda.

Disyembre 29, awan naituding a papannanna ita isu nga aginana daytoy ngen dimteng met ni Mia ket inawisna daytoy.

“intayo yanda anti,” awisna.

“nudtoy? Permi bannogko di kalman aginanaak koma,” sungbat met ni Ema.

“Solsona,kadwa tayo ni kasin Vic,umay pay ni Sheng.” Papilit nga awisna.

Dua nga oras sakbayda makadanun ti nasao a papananda.

“nagadayon,” kinuna man ni Ema.

“apoh sis agkadwa kayo la nagrud ken kasin, maawanta bannogmo,” papilitna latta.

“wen met ketdi a, aguka ngarud ta agpakadanak ken inang,” kinuna.

Nagpakada ngarud daytoy.

“inang innak sumurot kada Mia Solsona, innakto pay dumagas kada manangen urayta malabsanmimet,” panagpakadana ti inana.

“nagadayo, ken dimet nabannogka aya,” sungbat ti inana.

“saanen inang, urayta makitak met ti kaanakak,” kuna man ni Ema’n.

“adda latta kenka,” panagpalubosna.

Nagturongda ngaruden ti nasao a papananda ket kabayatn ti panagnada nag-iisturya dagitoy ket saanda a narikna ti bannog agingga a nakadanundan ti napananda. Awan nadanun dagiti agkakasinsin no diket lang ti kadkadwada antida. Rantada ngamin ti makisarabo ta naggapo ti abbrod ti antida kasta metten makipaskuadan ngem nu uray kasta tinameng met ti kadkadwa dagitoy, pinangaldawda met dagitoy ta adayo ti pinagnada. Kalpasan ti panangaldawda intuloyda man ti nag-iisturyan, innangaw ngarud ni Vic ni Ema.

“immay kaman?” salusodna.

“wen a ummay met ni Sheng,” sungbat met ni Ema.

“adda kuma ibagak,” kaslang seryuso a saan.

“ana met?” makaisiseman.

“agaremak kuma, no mabalin,” kinunana.

“awan dakesna,” ragsak a simmungbat.

“ duata ngaruden,” katawaa ni Vic.

“luko, nagalisto kuman,” makasuron a sungbatna.

“isunto metla ti papananna,” lukona manen.

“hmmp dika man mangluko.ti ammok no seryusoka,” masuron a sungbatna santo immadayun.

Saanen a naguni ni Vic. Idi mumalemen nagpakada met dagitoyen nga agawid ket saan ngarud a nag-ininnunida Vic ken Ema. Kas inbaga ni Ema ti inana napan dimmagas yanda manang ket kinumustana dagitoy. Kalpasan ti panagdagasda nagtuloyda metten a nagawid.

Disyembre 30, panaginana kuman ni Ema ngem inleppasna pay dagiti ubraenna diay balayda. Kalpasanna naginana daytuyen ket naturog ngem kabayatan ti panaturogna napan ti kasinsinna a ni Verna ti balayda ket riniingna ti kasinsinna.

“kasin intayo diay Bagbag tayo mangaldaw,” awisna.

“Apo nabannogak kasin,” kinunana.

“Ita la ngarud ti maudi a panangawisko kenkan, agibusen ti tawen,” sungbatna.

“ipakadanak ngarud ken inang a,” kinuna man ni Ema.

Inpakadana ngarud ti kasinsinna ti ikitna ket pinalubusanna met daytoy.

“Asino dagiti kakadwa tayo?” damage ni Ema.

“Da Mia ken Sheng,” sungbatna.

Gapu kadayta inbaga ti kasinsinna napan ngarud simmurot daytoy ngem idi makadanundan ti nasao a papannanda adda gayam dinanun ti kasinsinna a textmatena ken maysa pay nagitugot daytoy ti inumenda arak, nakidtut lattan dagiti agbabarkadan ngem awan naaramidan dagitoy ta simmurotda laeng. Nagpapanganda ngarud dagitoyen ta aldaw idi dumanondan.kalpasan ti panangandan rinuryandan ti nag-iinom ti arak agingga idi mumalemen agawis ni Ema’n nga agawid.

“kasin malemen, isardengyo daytan,” awisna

Saan nga inkaso ti kasinsinna ket ditoy a nagpungtot ni Ema.

“saan a daytoy ti umay tayo rinanta a, ti ammokman umay tayo laeng mangaldaw. No inbagam kuma a kastoy ti mapasamak saanak kuman immay,” pakapungtot a kinunana.

“ sige kasin umay nakon,” kinuna met a dagus ti kasinsinna.

Nagawid ngarud dagitoyen ket gapu dayta a pasamak nasakit ti nakem ni Ema ti kasinsinna.

“saanakto mapmapanen no agawis pay,” panpanunot ni Ema.

Disyembre 31, saan pay nalipatan ni Ema ti pasamak idi kalman ta saanna nga a maawatan no apay a naginom ti kasinsinna. Nagpanpanunut ngarud daytoy.

“Ania ngata ti gapu a naginoom ni Verna?” kinuna ti bagbagina.

Ngem kabaytan ti panagpanunutna napan ti kasinsinna diay balayda.

“kasin pakawanenak idi kalman,” panagpakawan ti kasinsinna.

“apay a naginom ka?” saludsod met ni Ema.

“ngamin kasin adda problemak ket gapu dayta a problema nairamramanka,” pakawan man ti kasinsinna.

“saan a ti panaginom ti pakasurbar ti problemam kasin, agkararag ka ken Apo Dios ,” bilin ni Ema.

“pakawanenka ngem sapayla kuma ta saanto mauliten ken maysa no agwiska panunutenm met dagiti kakadwam,” bilin man ni Ema.

“wen kasin ammokton mamiinsanen, ket agyamanak no kasta kasin,” ragsak a sungbatna.

Napakawan ngarud ni Ema ti kasinsinna ket nagawid metten ni Verna. Karabyanna nagluto ni Ema ti spaghetti ket kabayan nga aglutluto adda simmarungkar kanyana ni Vic.

“umayak man agpasyar Ema,” kinuna.

“saanka man umay mang-angangaw,” kinuna met ni Ema.

“agpaypayso daytoy ibagk ayayatenka,” panagpudnona.

Narikna ni Ema ti inbag ni Vic a disidido daytoy ket sinanguna ngarud daytoy ket kadaytoy metla a rabii ti panangsungbatna. Naragsak ngarud ti baro a taawen ni Ema ta nagbalinda a naggayyem ken Vic a nabayagen a kursunadana. Kimmita ti ngato ni Ema sana kinuna.

“agyamanak ti inpaayyo a biag kadaytoy a tawen,” panagyamanna ti namarsua.-0